Vücutta Bulunan Mineraller ve Görevleri

Kalsiyum (Ca) vücutta en çok bulunan mineraldir ve birçok hayati fonksiyon için gereklidir. Sağlıklı kemikler ve dişler için D vitamini ve K vitamini gibi diğer bazı besinlerin yanında yeterli diyet kalsiyumuna ihtiyaç vardır.1

Kalsiyum ayrıca metabolik süreçler, sinir sistemi yoluyla bilginin iletilmesi, kas kasılmasının kontrolü ve kan pıhtılaşmasının sağlanması için hücre içi sinyal iletimi gibi birçok sistemde önemli rol oynar.3

İskelet, vücut kalsiyumunun yaklaşık % 99’unu içerir. Vücudun kalsiyum gereksinimi kemik gelişim oranında değişim gösterir. Bu nedenle iskelet, hayati organları korumanın yanı sıra, fizyolojik gereksinimi desteklemek için sürekli olarak kalsiyum ve fosforun çekilebileceği veya depolanabileceği bir ‘mineral bankası’ görevi görür.

Kalsiyum seviyesi bağırsaktan kalsiyum emilimi, böbrekler yoluyla atılım, kemikte mobilizasyon ve depolama ile dengelenir. Bu bölgeler, paratiroid hormonu ve aktif D vitamini formu da dahil olmak üzere birçok hormon tarafından kontrol edilen geri bildirim mekanizmaları tarafından düzenlenir.

Genellikle vitamin/mineral eksikliği, o vitamin/mineralin düşük kan seviyesini ile tanımlanır, ancak kalsiyum için düşük kan seviyeleri nadiren ortaya çıkar; çünkü kan kalsiyum seviyesini korumak için vücut depo görevi gören kemiklerden kalsiyum çeker. Bu durum kemik yoğunluğuna yansır.

Ayrıca kemiklerdeki yetersiz kalsiyum, kalsiyum emilimi için gerekli olan yetersiz D vitamini alımından da kaynaklanabilir.

Özellikle büyüme zamanlarında (çocukluk, ergenlik, hamilelik) ve emzirme döneminde yeterli kalsiyum alımı hayati önem taşır.

Kalsiyum süt, süt ürünleri, brokoli ve lahana gibi bazı yeşil yapraklı sebzeler, sardalya gibi kılçığı yenilebilen bazı balıklardan alınabilir.

Vücuttaki fosforun % 80’i iskelette kalsiyum tuzları (hidroksiapatit kristalleri) olarak bulunur. Kalsiyum ve fosfor arasındaki dinamik denge yetişkinlerde kemik ve dişlerin sürekli yeniden şekillenmesini sağlar.

Ayrıca hücre zarının yapısı için gereklidir ve hücreler arası fosfor, enerji metabolizması ile ilişkili bir dizi sürece katkıda bulunur.

Magnezyum neredeyse tüm insan dokularında, özellikle kemikte bulunan önemli bir mineraldir. Kas ve sinir fonksiyonları dahil olmak üzere, hem fizyolojik hem de biyokimyasal görevi vardır. Bu fonksiyonların birçoğunda potasyum ve sodyum ile birlikte çalışır.

Birçok enzimin (örneğin DNA’nın replikasyonu ve RNA’nın sentezi ile ilgili enzimler) aktive edilmesi ve kemik metabolizmasında rol oynayan paratiroid hormon salgılanması için magnezyum gereklidir.

Eksikliği, ilerleyici kas güçsüzlüğü ve nöromüsküler disfonksiyon ile karakterizedir. Alkoliklerde ve emilim bozukluğu olan kişilerde magnezyum eksikliği sık görülür.

Yeşil yapraklı sebzeler, enginar, fındık, ekmek, balık, çikolata, et ve süt ürünleri magnezyum içerir.

Sodyum, sodyum klorür (NaCl) olarak bilinen tuzun bir bileşenidir. Sodyum vücut su içeriğini ve elektrolit dengesini düzenlemekten sorumludur. Kan sodyum seviyelerinin kontrolü, böbreklerdeki sodyum atılımı ile emilim arasındaki dengeye bağlıdır. Böbrekler sodyum düzeyini sıkı bir şekilde düzenler. Vücudun aşırı sodyum ihtiyacı olduğunda idrarı neredeyse tuzsuz yapabilir.

Bazı besinlerin ve suyun bağırsaktan emilmesi için de sodyum gereklidir.

Aşırı terleme, ishal, Addison hastalığı, böbrek yetmezliği ve diüretik ilaç kullanımı sodyum yetersizliğine neden olabilir.

Çoğu çiğ gıda çok az miktarda sodyum klorür (tuz) içerir ancak genellikle gıdaların işlenmesi, hazırlanması, korunması ve servis edilmesi sırasında tuz eklenir.

Potasyum su ve elektrolit dengesi ve kalp kasının normal çalışması için gereklidir.

Ciddi ishal nedeni ile kan potasyum seviyeleri düşebilir. Eksikliğinde zayıflık, konfüzyon ve kalp yetmezliği görülebilir.

Meyveler (özellikle muz), sebzeler, et, balık, kabuklu deniz ürünleri, fındık, tohumlar, bakliyatlar ve süt gibi gıdalarda potasyum bulunur. 4 İşlenmiş gıdalar genellikle çiğ gıdalardan daha az potasyum içerir.